گیلان با مساحتی بالغ بر 14044کیلومتر مربع، از استان‌های شمالی کشور به مرکزیت شهرستان رشت است. همسایگان آن عبارتند از: از سمت شمال دریای کاسپین (خزر) و کشور آذربایجان، از سمت غرب استان اردبیل، از سمت جنوب استان‌های زنجان و قزوین و از سمت شرق استان مازندران.
براساس سرشماری سال 1395 جمعیت این استان 2530696 نفر تخمین زده شد، که در این زمینه رتبه دهم درکشور را از آن خود کرده است. گیلان را به عنوان یکی از شهری نشده ترین استان‌های ایران قلمداد کرده‌اند، چراکه جمعیت روستانشین آن از جمعیت شهرنشین آن بیشتر است.
گیلان هویت قومی مشخصی دارد. عمده‌ترین آنها گیلک هستند و بخش‌هایی نیز تالش‌ها و تات‌‌های ایران را شامل می‌شود. بخش کثیری از مردمان این خطه به زبان‌های گیلکی و تالشی و عده قلیلی نیز به زبان‌های تاتی و کردی سخن می‌گویند.
موقعیت جغرافیایی گیلان و همجواری آن با دریای خزر، آب و هوایی معتدل و مرطوب را برای آن به ارمغان آورده است. بیش از 40 رودخانه در این سرزمین جاری هستند که این مهم منجر به رنج گیلان از رطوبت بیش از حد شده است. از ویژگی‌های خاص استان، وجود جلگه ها می‌باشد.
استان گیلان به لحاظ پوشش گیاهی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این منطقه به علت حاصل‌خیزی خاک و رطوبت بالا، مکان مناسبی جهت رشد و نمو گونه‌های متنوع گیاهی به شمار می‌رود. جنگل‌های موجود در این سرزمین، که به جنگل‌های هیرکانی معروف است و 20 درصد آن در کشور آذربایجان واقع شده از ارزش زیست محیطی و اقتصادی بالایی برخوردار است. این جنگل های بکر که از دوره سوم زمین شناسی باقی مانده در سال 1385به فهرست میراث طبیعی جهانی یونسکو پیوست.
اصلی ترین فعالیت‌های اقتصادی مردم گیلان، کشاورزی، دامداری، صید ماهی، پرورش زنبورعسل و کرم ابریشم هستند. گیلان در زمینه کشاورزی از جایگاه مطلوبی در سطح کشور برخوردار است، از جمله: رتبه اول در تولید چای (مهمترین محصول زراعی)، زیتون، فندق و بادام زمینی، رتبه دوم در تولید برنج، بخش مهمی از تولید تنباکوی کشور و…
گیلان ، مهمترین منطقه تولید ابریشم در ایران است، از این رو کشت توت یکی از فعالیت‌های مهم کشاورزی به حساب می‌آید. محل نگهداری کرم‌های ابریشم «تیلمبار» نام دارد که یکی از شاخص‌های معماری بومی استان گیلان است.
گفتنی است، یکی از بزرگ‌ترین مزارع بادی ایران و خاورمیانه، در زمینه تولید برق، در منطقه رودبار و منجیل استان گیلان واقع است.
اژه گیلان برگرفته از «گیل» مشتق شده با پسوند مکان «ان» به معنی محل سکونت گیل‌ها است.
در برخی منابع نقل شده گیل‌ها حدود قرن اول یا دوم پیش از میلاد، با مهاجرت به سواحل جنوبی دریای کاسپین، در این منطقه سکنا گزیدند. علاوه بر آنها دیلمیان و آماردی‌ها نیز در این منطقه می‌زیسته‌اند.
تا سده هفتم میلادی، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان بر این سرزمین حکومت می‌کردند. پس از فتح ایران به دست اعراب، سلسله‌های متعددی در این خطه تأسیس گردیده که هرکدام بر بخشی از سواحل جنوبی دریای خزر حکومت کردند.
از قرن دوم قمری به بعد، علویان به گیلان هجرت کردند و به این ترتیب مذهب تشیع در بین اهالی گیلان شناخته شد.
گیلان تنها منطقه کشور بود که حتی زمانی که مغولان بر تمامی ایران مسلط شده بودند، مستقل ماند. در نهایت اولجایتو توانست آن را تصرف کند، اما بازهم نتوانستند حاکم مغولی بر این سرزمین بگمارند.
در زمان صفویه، شاه اسماعیل توانست بر این خطه مسلط شود و آن را تحت سلطه حکومت مرکزی درآورد. پیش از دوران صفویه، نوشته‌های بسیار کمی به زبان فارسی در گیلان یافت می‌شد، اما پس از آن، به دلیل ارتباط مطلوبی که با دیگر نقاط کشور برقرار کرد، میزان آثار مکتوب به زبان فارسی در این سرزمین رو به فزونی یافت.
گیلان از مناطقی بود که مورد توجه دولت روسیه قرارگرفته بود. ارتباط با این کشور، سبب بروز تحولات تأثیرگذاری در قرون نوزده و بیست در این خطه شد که نتیجه آن افزایش تجارت خارجی، حمل و نقل دریایی و…. این تأثیرات الگوی مصرفی را در منطقه گیلان تغییر داد و عامل رفاه و پیشرفت منطقه گشت. راه ارتباطی بین تهران و انزلی که از قزوین و رشت عبور می‌کرد، باعث ازدیاد رفت و آمد مسافران اروپا از مسیر انزلی- باکو گردید؛ که این مهم عامل قدرت‌گیری و پیوستن گیلان به مدار اقتصاد جهانی قلمداد می‌شود.
همواره گیلان در زمره استان‌های مبارزه جو و ملی‌گرا بوده است. مبارزات مردمان این خطه در برابر هجوم بیگانگان و سیاست‌های نادرست حکومت‌ها، به خصوص در زمان قاجار و پهلوی، شاهد بر این ادعا است. این ملی گرایی و دفاع از پرچم و کشور، در ادبیات این سرزمین نیز نمایان است.
انواع گردشگری استان گیلان
انواع گردشگری استان گیلان عبارتند از: