استان قم مساحتی بالغ بر 11240 کیلومتر مربع داشته و پس از استان البرز کوچکترین استان کشور است و تنها یک شهرستان دارد. مرکز این استان شهر قم، مدفن حضرت فاطمه معصومه (س)، دختر امام هفتم شیعیان است. این شهر دومین شهر زیارتی ایران پس از مشهد مقدس است.
بزرگترین حوزه علمیه ایران و بزرگترین قطب انتشار کتب دینی خاورمیانه در شهر قم قرار دارد.
قم از شمال با استان تهران، از شرق با استان سمنان، از غرب با استان اراک و از جنوب با استان اصفهان همسایه است که به دلیل قرار گرفتن در میان استان های صنعتی و قرارگیری در مرکز عبور شاهراه های کشور از موقعیت استراتژیکی برخوردار است.
جمعیت استان قم طبق سرشماری سال 1395، 1201158 نفر برآورد شد. این استان، استانی مهاجر پذیر از داخل و خارج کشور بوده، از همین رو اتباع افغانستانی، پاکستانی و عرب در این استان به چشم می خورد. اکثر مردم استان به زبان فارسی با لهجه قمی تکلم می کنند.
استان قم در سال 1316 از توابع استان مازندران (استان دوم کشور) محسوب می شد، در سال 1326 از مازندران جدا و به استان مرکزی پیوست، در سال 1365 از استان مرکزی نیز جدا و به استان تهران ملحق شد و سرانجام در سال 1375 به عنوان استانی مستقل محسوب گشت.
دو دلیل برای نام گذاری استان قم نقل شده:
1-اعراب در اطراف استان قم ساکن شده و ده روستا نزدیک به یکدیگر ساختند. نام یکی از روستاها را که کمیدان بود به کل روستاها نسبت دادند. سپس کمیدان به اختصار (کم) خوانده شد و پس از مدتی قم نام گرفت.
2-وجود خانه های چوبی در منطقه که آن را کومه می نامیدند سپس مختصر شد به کم و نهایتا معرب به قم گشت.
قدیمی ترین سندی که درباره قم وجود دارد ساخت شهر باستانی را به زمان طهمورث و لهراسب و در جایی دیگر به بهرام گور و قباد و یزدگرد نسبت می دهد. قدر مسلم این است که در زمان ساسانی قم از شهرهای آباد و پر رونق آن دوران بوده. اکثر آثاری که امروزه در قم از دوران ایران باستان باقی مانده مربوط به دوران سلسله ساسانی است. بخشی از تاریخ ناشناخته شهرستان قم شاید به دلیل کمبود مطالعات و حفاری های صورت گرفته در محدوده این شهرستان است.
انواع گردشگری موضوعی استان قم
انواع گردشگری موضوعی استان قم عبارتند از: