استان تهران با وسعت تقریبی 13689 کیلومتر مربع، در نیمه شمالی اران واقع است. همسایگان این استان از شمال مازندران، از شرق سمنان، از جنوب قم، از جنوب غربی مرکزی و از غرب البرز هستند. مرکز این استان، شهر تهران است که پایتخت ایران نیز نامیده می‌شود.
براساس سرشماری سال 1395 جمعیت استان تهران 13267637 فرد تخمین زده شده است که این میزان بیش از 17 درصد از جمعیت کل کشور نیز هست.
رشته کوه البرز، به سه قسمت شرقی، مرکزی و غربی تقسیم می‌شود که استان تهران در دامنه جنوبی قسمت مرکزی آن واقع شده است.
استان تهران، به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه و وسعت، دارای آب‌و‌هوا و اقلیم های متنوعی است: به دلیل همجواری با مناطق خشکی مانند سمنان و قم، در شرق و جنوب آب و هوایی گرم و خشک دارد. همچنین از سمت شمال به علت وجود رشته کوه های البرز و طبیعت استان مازندران، از اقلیمی معتدل بهره مند است. در غرب هم معمولا بادهای مرطوب و باران زای غربی منطقه را فرا می گیرد.
استان تهران، به علت دارا بودن موقعیت جغرافیایی مساعد و شاهراهی، همواره در طول تاریخ مورد توجه حکم‌رانان بوده و هست و بدین جهت از تاریخ پرفراز و نشیبی برخوردار است. می‌توانیم این استان را از لحاظ تاریخی به چند دوره تقسیم کنیم:
دوران کهن: در این زمان، که به سده سوم هجری بازمی‌گردد، مهمترین بخش تهران را، شهر ری تشکیل می‌داده است که به لحاظ شرایط اقلیمی و کشاورزی بسیار خوب، مورد توجه قرار گرفته بوده؛ لیکن پس از حمله مغول از این شهر پربرکت چیزی جز خرابه‌های پراکنده باقی نماند. مردم شهر ری و ورامین پس از آن به قریه تهران مهاجرت کردند و در این منطقه ساکن شدند.
دوران صفویه: در دوران صفویه، توسعه و پیشرفت تهران آغاز شد. می‌توان گفت صفویه مهمترین نقش را در تاریخ‌سازی تهران دارد. به دلیل دارا بودن از شرایط اقلیمی بسیار خوب، بناها و عمارت‌های بسیاری در محدوده شهر تهران تأسیس گردید.
دوران قاجار: یکی دیگر از دوره‌های بسیار مهم و تاریخ‌ساز برای تهران، دوران قاجار است. در زمان قاجار، شهر تهران به عنوان پایتخت انتخاب شد و بالطبع توجه ویژه‌ای به ابنیه و عمارت‌ها داشته‌اند. زمان حکومت ناصرالدین شاه نقطه عطفی برای تهران محسوب می‌گردد چرا که وی اقدام به تأسیس دروازه‌ها و حصارهای مختلفی اطراف شهر نمود. ناگفته نماند که نخستین رشد سریع جمعیت در این دوره اتفاق افتاد.
دوران پهلوی: پهلوی آخرین سلسله پادشاهی ایران است. در دوران پهلوی تغییرات بنیادین در ایران و از جمله در تهران رخ داد. در این دوره، کشور به سازمان‌دهی نسبتا منظمی دست یافت و بسیاری از ارگان‌ها، بانک‌ها و مؤسسات آغاز به کار کردند، همچنین تهران در زمان پهلوی رو به گسترش نهاد. یکی از مهمترین رویدادهایی که در این زمان کشور را با بحران روبرو کرد، وقوع جنگ جهانی دوم و هجوم نیروهای کشورهای بیگانه از چندجهت به خاک ایران بود. تهران به واسطه مرکزیت، بیشترین آسیب از این حوادث را در خود جای داده است.
انواع گردشگری استان تهران
انواع گردشگری استان تهران عبارتند از: